Podcast Shakespeare is dead, but here we are
Op 8 februari 2021 vond Shakespeare is dead, but here we are plaats. Het kick-off evenement van Shakespeare is dead, het allereerste festival in het Nederlandse taalgebied dat focust op de toneelschrijfkunst, is nu ook omgezet in een podcast die te beluisteren is via Soundcloud.
Normaal gezien zou in diezelfde maand het toneelschrijffestival Shakespear Is Dead plaatsvinden in Leuven. Vanwege corona konden die plannen helaas niet doorgaan. Ter alternatief sloegen Theater Bellevue, Het nieuwstedelijk, Toneelschrijfhuis en deBuren de handen in elkaar en organiseerden ze een online bijeenkomst waar de staat van het toneelschrijven in Vlaanderen en Nederland onder de loep genomen werd. Zowel Vlaamse als Nederlandse toneelschrijvers en -makers, waaronder Stijn Devillé (Het nieuwstedelijk), Martine Manten (Toneelschrijfhuis) en Lot Vekemans, werden samengebracht voor ontmoeting, uitwisseling en reflectie. 112 gegeïnteresseerden keken thuis live mee via hun computer.
Wat is de verantwoordelijkheid van de toneelschrijver? Moeten schrijvers zich aanpassen aan het veranderende landschap of moeten anderen dat doen? En hoe is het gesteld met de relatie tussen schrijvers en makers? Het zijn maar enkele vragen die behandeld werden tijdens het online evenement. Vekemans vertelde dat, als we de situatie in het Nederlandse taalgebied vergelijken met die in onze buurlanden, het opvalt dat theaterauteurs in Duitsland veel meer autonomie en een grotere afzetmarkt hebben dan hier. Ook heeft de toneelschrijver er een opmerkelijk hogere status dan hier. Dat is ook het geval in het Verenigd Koninkrijk, aldus Vekemans. Toneelschrijvers genieten er hoog aanzien en hebben dan ook meer inspraak in het maakproces dan hier het geval is. Over het algmeen zijn Vekemans, Devillé en Manten het er dan ook over eens dat een statusverhoging in Nederland en Vlaanderen de toneelschrijver en de samenwerking tussen auteurs en makers ten goede zou komen. Maar ook tussen Vlaanderen en Nederland zijn er op het vlak van het toneelschrijverschap heel wat verschillen. Zo vertelden de sprekers dat toneelschrijvers in Vlaanderen zo goed als verplicht zijn om ook op te treden als theatermakers, aangezien het voor hen anders erg moeilijk is om hun teksten op een podium te krijgen. De meeste schrijvers in Vlaanderen zijn daarnaast dan ook regisseurs. Dat is in Nederland minder het geval. Bovendien krijgen jonge toneelschrijvers daar meer begeleiding dan in Vlaanderen.
Hoe kan het dan beter? Ten eerste, zo stelden Devillé, Manten en Vekemans, moet er grondig geïnvesteerd worden in de relatie tussen theaterschrijvers en -makers en moeten beide partijen zich aan elkaars noden en verwachtingen aanpassen. Ook moet er een sterker raamwerk gecreëerd worden waarbinnen toneelauteurs en -regisseurs elkaar regelmatig kunnen ontmoeten. Het is immers belangrijk dat toneelschrijvers meer makers kennen en vice versa. Zo wordt de verbinding tussen makers en schrijvers gefaciliteerd en kan de relatie tussen de twee partijen verbeterd worden. Bovendien moet er volgens de sprekers, vooral in Vlaanderen dan, meer ondersteuning geboden worden voor jonge auteurs en zijn er meer initiatieven nodig die een veilige plek creëren voor jonge kunstenaars om theater te schrijven. Ten slotte werd in de online ontmoeting ook het belang van afspraken maken benadrukt. Om tot een vruchtbare samenwerking te kunnen komen, moeten makers en schrijvers duidelijk communiceren over hun verwachtingen en duidelijk afspreken wat ieders verantwoordelijkheden zijn. Zo stelde Vekemans dat theaterschrijvers soms denken dat ze van glas zijn en dus lijden aan ‘glaswaan’. Maar volgens haar hoeft dat niet zo te zijn. Zij vindt dat schrijvers niet naar hun kwetsbaarheid mogen handelen en soms best eens wat meer met hun vuist op tafel zouden mogen slaan.
Het gesprek werd aangevuld door persoonlijke statements van toneelschrijvers Edna Azulay en Dounia Mahammed en dramaturg Peter Anthonissen over de toneelschriftuur vandaag de dag. Vervolgens werden de statements verder besproken in verschillende break-out rooms. Er werd gesproken over hoe schrijven ont-wikkelen is en hoe de schoonheid van theaterschrijven schuilt in je kwetsbaarste zelf laten zien. Ook werd er nagedacht over de essentie van theaterteksten en hoe schrijven neerkomt op mensen die zelf niet makkelijk de woorden vinden, de woorden geven. De volledige statements van Azulay, Mahammed en Anthonissen vind je op www.shakespeareisdead.be.
Het hele gesprek met Stijn Devillé, Martine Manten en Lot Vekemans over toneelschrijfinitiatieven in Vlaanderen en Nederland kan je, samen met de indrukwekkende statements van Azulay, Mahammed en Anthonissen, (her)beluisteren via https://soundcloud.com/deburen-eu/shakespeare-is-dead-but-here-we-are-gesprek-over-toneelschrijven-2021.
‘Shakespeare is dead, but here we are’ was een initiatief van deBuren, Theater Bellevue, Het nieuwstedelijk en Toneelschrijfhuis.
