Toneelschrijfprijzen
In Nederland en Vlaanderen maken toneelschrijvers jaarlijks kans om verschillende prijzen te winnen. Hoewel de grote prijzen zich richten op gevestigde schrijvers zijn er ook prijzen die een substantieel bedrag uitreiken aan beginnende pennen in het schrijflandschap. In dit artikel bieden we een wegwijzer voor elk niveau.
Voor de gevestigde toneelschrijver
Allereerst zijn er de wat bekendere prijzen, die vaak gepaard gaan met een jaarlijks terugkerende festiviteit. De bekendste is De Toneelschrijfprijs, die elk jaar wordt uitgereikt. De winnaar ontvangt een bedrag van 10.000 euro waardoor de auteur de kans krijgt zijn of haar schrijverschap verder te ontwikkelen. De prijsuitreiking vindt afwisselend in Vlaanderen en Nederland plaats. De Toneelschrijfprijs stimuleert de Nederlandstalige toneelschrijfkunst en de opvoering van Nederlandstalig toneelwerk, waaronder ook kinder- en jeugdtheater. De prijs wordt steeds in september op het Vlaamse of Nederlandse Theaterfestival uitgereikt. Uitsluitend teksten die in het voorgaande seizoen het eerst zijn opgevoerd, komen in aanmerking. De op de toneeltekst gebaseerde voorstelling moet minimaal vijf keer in het openbaar gespeeld zijn door een professioneel gezelschap. Een professionele Nederlands-Vlaamse jury beoordeelt de ingestuurde teksten en maakt een aantal weken voor de uitreiking drie of vier nominaties bekend.
In het kader van het Nederlands-Duitse festival KAAS& KAPPES, reikt de Stad Duisburg de Nederlands-Duitse auteursprijs voor jeugd-en jongerentheater uit. De prijs bedraagt 7.500 euro en heeft tot doel de dramatische literatuur voor kinderen en jongeren te bevorderen en jonge/professionele/ auteurs en theatermakers aan te moedigen voor deze doelgroep te werken. De auteurswedstrijd wil ook de uitwisseling tussen Nederlandse en Duitse professionele auteurs en makers van het jeugd- en jongerentheater stimuleren om de groei van een spannend, vermakelijk, verrassend en inhoudelijk jeugd- en jongerentheater te bevorderen. Auteurs kunnen zelf een toneeltekst inzenden. De prijswinnaars worden gekozen door een jury, bestaande uit vier Nederlandse en Duitse auteurs, dramaturgen, mediamensen en toneelmakers. Naast stukken van individuele auteurs, komen ook stukken die in een collectief productieproces zijn ontstaan in aanmerking.
De prijzen van de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde, of kortweg KANTL, omvatten zowel wetenschappelijke als literaire prijzen. De vier literaire prijzen zijn die voor proza, podiumteksten, essay en poëzie. Elk jaar wordt één van deze vier prijzen uitgereikt. De literaire prijzen bedragen 5000 euro en bekronen oorspronkelijk Nederlandstalig werk. Een vijfkoppige jury nomineert elk jaar een werk uit de productie van het afgelopen jaar. Uit de shortlist die zo tot stand komt wordt de laureaat van de prijs geselecteerd.
Daarnaast bestaat ook de Boyer Trofee, genoemd naar schrijfster, actrice en oprichtster van het platform theaterauteurs, Marian Boyer. De Boyer Trofee is een prijs die onregelmatig toegekend wordt aan iemand die een significante rol speelt voor de Nederlandse toneelschrijfkunst. De prijs is een initiatief van het Platform Theaterauteurs, dat werd opgericht door Boyer, die in 2013 overleed. De trofee neemt de vorm aan van een lampje dat een centrale plek had in haar huis.
Ten slotte, reikt Het Heijermans Fonds op gezette tijden een stipendium uit aan een vrouwelijke auteur die een zich onderscheidend proza-, poëzie- of toneelwerk heeft geschreven dat sociaal geëngageerd en/of emancipatoir is. De prijs is van toepassing op alle literaire en niet-literaire genres binnen de Auteursbond. De prijs is niet aan leeftijd gebonden en geldt voor zowel beginnende als meer gevestigde schrijfsters. Het Heijermans Fonds kent de prijs toe op voordracht van een deskundige jury.
Voor wie aan de weg timmert
Naast de prijs die Het Heijermans Fonds uitreikt, bestaan er nog andere prijzen waarvoor jonge of beginnende toneelschrijvers in aanmerking komen. Zo is er bijvoorbeeld Verse Tekst, de open inzendronde voor nog niet geënsceneerde toneelteksten van het Platform Theaterauteurs. Een leesteam leest alle stukken en selecteert daaruit de meest opzienbarende teksten.
TheaterTekstTalent Stipendium is een door het Prins Bernhard Cultuurfonds uitgereikte prijs voor theaterauteurs, ingesteld door Fonds De Versterking. Die stichting stelt elk jaar 12.500 euro ter beschikking voor toneelschrijvers die een nieuw toneelstuk gaan schrijven. Daarnaast wordt nog 22.500 euro geschonken als startbijdrage voor de uitvoering van het geschreven stuk en de productie van de voorstelling. Om als schrijver in aanmerking te komen, mag je nog niet beschikken over publieke of private financiering voor je schrijverschap, moet je de Nederlandse of Belgische nationaliteit hebben en al tenminste drie jaar in een van beide landen wonen. Bovendien mogen minimaal één en maximaal acht toneelstuk(-ken) van de schrijver uitgevoerd zijn in het professionele theatercircuit. Om te kunnen winnen, moet het toneelstuk brede en mogelijk nieuwe publieksgroepen aanspreken en gaan over onderwerpen die relevant zijn voor volwassen publieksgroepen door de actualiteitswaarde, het maatschappelijke engagement en/of de bredere reflectie op de tijdgeest. De tekst moet ook een ‘nieuw geluid’ laten horen ten opzichte van het bestaande repertoire, hetzij inhoudelijk hetzij qua vorm. Om voor het stipendium van het TheaterTekstTalent in aanmerking te komen, dient de schrijver zelf een toneeltekst in te sturen.
Daarnaast bestaan De Charlotte Köhler Prijzen voor Literatuur, beeldende kunst en architectuur. Dat zijn aanmoedigingsprijzen voor jong talent (tot 35 jaar). De Charlotte Köhler Prijs voor Literatuur is een driejaarlijkse prijs voor een auteur die een hoogstaand literair werk heeft geschreven. Elke drie jaar komt een ander genre in aanmerking (proza, poëzie of toneel). Voor toneelwerk geldt dat de premièredatum in de drie jaar voorafgaand aan het jaar van uitreiking moet liggen. Aan deze prijs, die tevens als oeuvreprijs geldt, is een bedrag van 15.000 euro verbonden.
